Erfgoedhalte Poperinge - 't Neerhof

't Neerhof

Het huidige Talbot House (Gasthuisstraat) is de bakermat van de familie Lebbe. Dit huis werd door stamvader Jan Frans Lebbe op het einde van de 18e eeuw gekocht. Na zijn dood startte zijn weduwe Cornelia Van Isacker er, samen met haar tweede echtgenoot Jan Baptist Victoor, een succesvolle hophandel. Dominique Lebbe, de zoon van Jan Frans en Cornelia, werd ook hopkoopman. Daarnaast was hij ook lange tijd kerkmeester van de Sint-Bertinuskerk en gemeenteraadslid in Poperinge. Binnen die laatste functie zorgde hij er mee voor dat men in de stadsschaal een hoppers plaatste.

De handelsmicrobe ging vervolgens over op Charles Lebbe, de zoon van Dominique, die het hopbedrijf rond het huidige Talbot House verder uitbreidde. Hij liet er onder meer een van de eerste zwavelasten van Poperinge plaatsen. Hophandel Lebbe-Bateman leverde uitstekende kwaliteit en behaalde verschillende medailles op de wereldtentoonstellingen in de loop van de 19e eeuw. Net als zijn vader was ook Charles in de lokale politiek actief. Benoit Lebbe, de broer van Charles, erfde van zijn vader een prachtige hoeve, net buiten het centrum van Poperinge (zie Atlas der Buurtwegen, nr. 41 met het Neerhof voor de verbouwing). In 1855 liet hij dit Neerhof fundamenteel herbouwen (zie Popp-kaart, nr. 1022 met het Neerhof na de verbouwing). De boerderij was daardoor voorzien van de meest geavanceerde landbouwtechnieken. Benoit blonk uit op verschillende landbouwtentoonstellingen zowel met zijn groenten, granen, hop als met zijn runderen. Op de foto zien we de achterzijde van de hoeve toen Maurice Lebbe het bedrijf runde.

Hopast

De hopast, een oven voor het drogen van hop, is een echte Poperingse uitvinding en gebaseerd op de stove waarin men meekrap droogde. In de 16e eeuw bouwde men deze droogovens in plak en stak (vakwerkbouw) in de nabijheid van boerderijen. In Bokrijk kan je nu nog een originele ast uit de Uilegatstraat in Proven bezoeken (zie afb. hieronder).

Op het einde van de 19e eeuw werden hopasten onder impuls van E.H. Alphonse Dejaegher en Maurice Lebbe, zoon van Benoit en voorzitter van het gewestelijk hopverbond, verbeterd. Maurice zelf bouwde in 1895 aan ’t Neerhof een volledig nieuwe ast, gebaseerd op de modernste principes. Het diende als voorbeeld voor vele andere hopboeren. In de laatste decennia van de 20e eeuw geraakte deze droogoven in verval, maar werd nu door de vzw ’t Neerhof tot in de kleinste details gerestaureerd. Dit gebouw is uitzonderlijk omwille van de hopdrogerij én doordat er zich achteraan een moutast bevindt.

Hopteelt

Hommel of hop werd al in de 8ste eeuw in Poperinge gekweekt en de stad moest ook gemalen mout aan de abdij van Sint Omaars leveren. In een akte uit 1257 blijkt dat de hoppeteelt in Poperinge omvangrijk genoeg was om er belastingen op te heffen.

In de beginperiode teelde men hop in hommelpitten waarin men tot acht ranken kweekte. Reynold Scot beschreef deze hoppeheuveltjes al in 1577 en ook op de beroemde tekening van de Westouterse Vedastus De Plouich uit 1644 staan ze afgebeeld. Staakvelden (zie afb. hieronder ) vervingen in de loop van de 18e eeuw de hommelpitten. Bij deze techniek groeide de hop aan palen.
De eerste draadvelden, zoals we ze nu nog kennen, zie we vanaf 1880 in de streek. Vanaf de wederopbouw na de Eerste Wereldoorlog wordt dit de meest gebruikte kweekmethode. Dit gebeurde opnieuw dankzij E.H. Alphonse Dejaegher en de broers Maurice, Hector en Etienne Lebbe, die hiervoor een leningsbank stichtten.

't Zweerdhof

De huidige villa Het Zweerdhof dankt haar naam aan een herberg die aan de overkant van de straat gelegen was. In de brochure bij de hoptentoonstelling van 1907 stond over dit gebouw geschreven: deze Engelsche hopeest, gebouwd door Hector Lebbe naar het plan der Engelsche droogtorens, bezit een overgroten trek: de gladgroene producten blijven derhalve geurig alhoewel de rook nog door de laag bellen trekken moet. Op de afbeelding zien we ’t Zweerdhof kort na de bouw in 1905. Op de twee droogtorens staat een draaibare windschouw. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd de ast ingericht als vluchtoord voor het gezin van Hector Lebbe, waarbij ook E.H. Alphonse Dejaegher zich gevoegd had. Na de oorlog werd het gebouw tot een villa omgebouwd. Het domein werd door Hector Lebbe ook een aantal keer opengesteld voor de Poperingse turngilde Vlug en Vroom (zie foto uit 1923).

Eerste Wereldoorlog

’t Neerhof deed tijdens de Eerste Wereldoorlog regelmatig dienst als toevluchtsoord voor verschillende geallieerde regimenten. Op een foto zien we de ambulance van het 20e regiment van het Franse Leger. Zij logeerden op de boerderij van de familie Lebbe. Ook de Engelsen maakten er een hospitaal van. Zij gaven het de naam Lebbe’s Farm (zie kaart van Mc Master University Canada uit 1915). In april 1915 vingen ze er verschillende soldaten op die van de gaze benomen waren. Er werden uiteindelijk 23 soldaten aan ‘t Neerhof begraven.

Eigenaar Maurice Lebbe bleef zelf gedurende de Eerste Wereldoorlog samen met zijn vrouw en kinderen op de hoeve wonen. We zien hen afgebeeld op de foto. Ook de buurtbewoners konden tijdens de oorlog in de hoeve schuilen. Van de kelders van de gebouwen werd bij de beschietingen in 1918 dankbaar gebruik gemaakt. 

Zweerdhofkapel

De Zweerdhofkapel is gebouwd na de dood van de 19-jarige Leon Lebbe. Bij het ombouwen van het Zweerdhof tot villa liet vader Hector Lebbe in 1922 ook een kapel bouwen ter gedachtenis van zijn jonge zoon. De kapel was een neogotisch ontwerp van Poperingenaar Omer Carpentier.

Leon stierf aan longtering of tuberculose. Gedurende de Eerste Wereldoorlog zag men bij hem de eerste ziekteverschijnselen, maar door de oorlogsomstandigheden en het verblijf in Saint-Martin de Fresnay in Normandië werd hij niet goed verzorgd. Tijdens hun verblijf in Normandië hoorden Hector Lebbe en Maria Dufaux over Notre-Dame de Montligeon, waar een stichting was van gebed voor de verlossing van de verlaten zielen in het vagevuur. De familie was aangegrepen door het verhaal van de stichting en wijdde de kapel dan ook aan Onze-Lieve-Vrouw van Montligeon. Monseigneur Waffelaert stond toe om op een aantal dagen per jaar er een heilige mis op te dragen. Onder meer op 21 december, de sterfdatum van Leon Lebbe. Op de foto zien we de families Lebbe en Denys aan de Zweerdhofkapel.

Fotogalerij erfgoedhalte Poperinge - 't Neerhof