Erfgoedhalte Ieper - Sint-Niklaaskerk

De kerk tot 1915

Reeds sinds 1200 is hier een Sint-Niklaaskerk bekend. Die was aanvankelijk alleen een parochiekerk, maar werd sinds 1600 ook gebruikt door de aanpalende Sint-Jansabdij. Abdij en kerk werden op last van de Franse bezetter in 1797 gesloten en verkocht. Twee jaar later stortte de bouwvallige toren in.

Het duurde tot 1845 vooraleer er een nieuwe Sint-Niklaaskerk kwam, een eenvoudig neo-classicistisch gebouw met een markante toren. Merkwaardig is dat in dezelfde tijd onmiddellijk rechts van de kerk de Ieperse vrijmetselaarsloge Amicitia was gevestigd.
In tegenstelling tot de vrij sobere buitenkant was de kerk binnenin rijk versierd met kunstwerken van onder meer François Böhm en Louise De Hem.

Verwoestingen

Op 2 april 1915 vond de laatste grote plechtigheid plaats in de Sint-Niklaaskerk: een Te Deum ter ere van Koning Albert I. Een maand later werd de kerk door de beschietingen van de Tweede Slag bij Ieper grotendeels vernietigd. Na de oorlog schoten alleen nog maar enkele muren over.

De Chinese arbeiders die reeds tijdens de oorlog aanwezig waren, waren ook in 1919 nog in de streek aanwezig. Ze hielpen mee aan het ruimen van de slagvelden en het aanleggen van de begraafplaatsen. Tevens waren ze een toeristische bezienswaardigheid voor de vroegste slagveldtoeristen. Deze drie leden van het Chinese Labour Corps werden gekiekt voor het huis Van der Mersch.

Van Sint-Niklaaskerk tot Onderwijsmuseum

Vanaf 1923-24 werd een nieuwe Sint-Niklaaskerk gebouwd, ditmaal in een zogenaamde “neo-byzantijnse” stijl met enkele moderne accenten. In 1932 werd de nieuwe parochiekerk ingewijd door de bisschop van Brugge. Door het teruggelopen aantal kerkgangers, werden in het begin van de jaren 1990 de parochies van Sint-Niklaas en Sint-Maarten samengevoegd. Na bijna 800 jaar had de Sint-Niklaaskerk zijn functie verloren.

In 1998 kreeg de Sint-Niklaaskerk een nieuwe betekenis als Stedelijk Onderwijsmuseum, een unieke en elegante oplossing voor het leegstaande kerkgebouw. Op 26 mei 2005 brak er brand uit die algauw het hele dak in lichterlaaie zette. De vuurgloed was in heel de stad en wijde omgeving te zien. Door het betonnen gewelf leed het interieur van de kerk weinig schade en ook alle objecten van het Onderwijsmuseum konden in veiligheid gebracht worden. Na ruim twee jaar kon op 5 oktober 2007 het Onderwijsmuseum de deuren heropenen.

Huis Van der Mersch

In 1772 werd dit herenhuis gebouwd in opdracht van de Rijselse edelman en hoge ambtenaar Jacques Auvray de la Tour. Architect Thomas Gombert, ook van Rijsel, bouwde het in een Franse neoclassicistische stijl. Dezelfde architect zou twee jaar later overigens ook tekenen voor het Hôtel Merghelynck (nu het Hotel-Museum A. Merghelynck). Later kwam het huis in handen van de notabele familie Van der Mersch. Oorspronkelijk had het huis een zadeldak, dat is te zien op de linkerfoto. Nog voor de Eerste Wereldoorlog werd dat vervangen door een mansardedak.

Tijdens die oorlog was Huis van der Mersch een van de weinige in Ieper waarvan de muren nog rechtop stonden. Allicht hadden de muren en het puin van de Sint-Niklaaskerk ernaast het huis behoed voor de totale vernietiging. Ook de ligging in het westen van de stad droeg bij tot de redding.

Een snelle restauratie

Doordat Huis van der Mersch tijdens de oorlog minder schade geleden had dan de andere huizen in Ieper, volstond een restauratie in plaats van een volledige wederopbouw. Het was allicht een van de eerste panden in Ieper die weer bewoonbaar waren, terwijl de kerk nog een ruïne was en er van de wederopbouw van de omliggende huizen nog geen sprake was.

Ook de vooroorlogse bewoners, de familie Van der Mersch, namen er snel terug hun intrek. Na de dood van advocaat Jacques van der Mersch, enkele jaren geleden, werd het mooie gebouw uitgebreid gerestaureerd en werd het in een winkel getransformeerd. Daarbij werden wel de zware houten luiken weggenomen. Huis van der Mersch blijft echter een van de meest authentieke woonsten in Ieper.

Decor voor evenementen

De hoek G. de Stuersstraat - Sint-Niklaasstraat was af en toe het mooie, maar nauwe decor voor bepaalde manifestaties. Vlak voor of na de Tweede Wereldoorlog, het juiste tijdstip is niet gekend, organiseerde de Ieperse Sint-Michielsturnkring onder leiding van Valère Seys op de hoek een turnwedstrijd. Begin jaren vijftig werd op dezelfde locatie ook een bokswedstrijd georganiseerd. Veel infrastructuur eisen stelden deze evenementen niet. Een stevig houten podium naast een stel sportieve en strijdlustige jongeren, volstond ruimschoots om de talrijke kijklustigen een namiddag te entertainen.